පසු ගිය සැප්තැම්බර් සාහිත්‍ය මාසයේ සිට මේ වසරේ සාහිත්‍ය මාසය දක්වා වසරක කාලයක් ගත වී ඇත. දැන් ලහි ලහියේ පොත් එළි දකිමින් තිබේ. ඒ අතර සම්මාන උත්සව සහ ඒවායේ සම්මාන පිළිබඳ නොයෙක් කතා ද සම්මාන ද, ඇගයීම් ද විචාර ද අසන්නට ලැබේ.
ඒ අතරේ වරින් වර මට මගෙන්ම සැක කටයුතු ප්‍රශ්න අසමින් සිටිමි. ඒ වෙන දෙයක් ගැන නොවේ. මා විසින් ගිය වසරේ සැප්තැම්බර් මාසයේ දී එලි දක්වන ලද කවි පොත ගැන ය. වසරක් ගත ව ඇතැත්, මේ කවි පොත ගැන කිසිදු වචනයක් අසන්නට දකින්නට කියවන්නට නො ලැබීම නිසා මා තුළ ඇති කළ සැක සාංකාවය.
කිසිවකුගෙන්ම යැයි කිව්වට එක් අයකුගෙන් යම් වටිනා ලිඛිත ප්‍රතිචාරයක් ලැබිණි. ඒ ප්‍රතිචාරය ලියා එවා තිබුණත් දැන් එය මා සතුව නැත. කාර්මික දෝශයක් නිසා සමා වන්න. ඒ වෙන කිසිවකු නොව අනුරාධා නිල්මිණි කිවිඳියයි. ඇය මා පුද්ගලිකව දන්නේ නැත. මා ද එසේම ය. ඉතාම මෑතක මගේ හිතවත් චන්දිම සොයුරා මේ පොත ගැන ලියන්නට කියා එක් සහෝදරයෙකුට ආරාධනා කිරීම සහ ඔහු පසුව පොත මිලට ගෙන කියවා පොත ගැන කියා ඇති අදහස් නිසා මගේ කුතුහලය නැවත් වැඩි විය. ප්‍රශ්න කිරීම මා තුළම ඇති වූයේ මා ද පෘතජ්ජනයකු නිසා ය. ලංකාවේ සමාජය ගැන අවම තරමින් හෝ විශ්වාසයක් තබා සිටින නිසා ය.
මා දැන ගත යුතු ප්‍රධාන කාරණා 2 ක් මට ඇත.
- කවුද ඇත්තටම මේ පොත කිය වූයේ?
- එහෙම නම් හොඳයි හෝ නරකයි යන දෙකෙන් එකක් තිබිය හැකි ය. ඒ ගැන කියන්නට කෙනෙක් නැති ද?
නමුත් නැවත මා තුලින්ම සාධාරණීයකරණය කර ගැනීම පිණිස මම මෙසේ සිතුවෙමි. කෙනෙකුට නිහඬව ඉන්න පුළුවන් ඒක අයිතියක්. “ නිහඬව සිටිය හැකි ය” “ මොකටද කාටවත් උත්තර දෙන්නේ” වගේ මට සැනසිය හැකි ප්‍රශ්න හදා ගත හැකි ය.
මගේ තවත් එක හිතයිශී කවියෙකු අවංකවම කියා සිටියේ, මේක ටිකක් බර එකක් කියා ය. ඒ නිසා මම තව විදිහකින් සමෝධානයට පත් වූයේ “ මේක තේරෙන්නේ නෑ” කියාය. ඒකත් මගේම ප්‍රශ්නයක් නේද කියා ය.
එහෙම හිතුවත්, ආයෙත් මගේ සිත මගෙන් ඇසුවේ “යකෝ ලංකාවේ කොච්චර දක්ෂ, විචාරක, ලූණු බික් වගේ ගලවන සාහිත්‍ය විචාරකයෝ ඉන්නව ද, උන්ට මේක නොතේරෙන එකක් නෑ. අඩුම තරමේ මේ ගැන බනින්න හරි බැරි ද? කියලත් හිත කියන්න ගත්තා.
ඊට පස්සේ හිතුණ දෙයක් තමයි, ඇත්තටම ලංකාවේ අයට පොතක් කියවන්න කොහෙද වෙලාවක් තියෙන්නේ. හැමෝම ඉන්නේ ජීවන අරගලයකනෙ. මගේ පොත කියවන්න වෙන වැඩක් නැද්ද? වගේ කියලා හිත හදා ගත්තේ අවංකවම කියලා කියන්නත් බැරිද
ඒ හින්දා මට මෙහෙමත් හිතුණා. මේ සාහිත්‍ය මාසේ මගෙ පොත ගැන විචාර තරගයක් තියලා ඒ විචාර තෝරලා පහකට විතර රුපියල් ලක්ෂේ ගානේ විතර දුන්නොත්, ගොඩක් දෙනෙක් කාලය අරගෙන ලියයි කියලා. ඒ වුණාට ඒ අදහස එහෙම ආවට, මම කරන්නේ පළිගැනීමක් වගේ එකක් කියලා මට හිතුණා. ඒක කොචිචර අවංකව කරන්න හැදුවත්, ඒක පිලිගන්න බැරි පළිගැනීමක්. ඒ නිසා ඒකත් අත අරියා. දැන් ඉතින් වසරකුත් ගත වෙලා. දැන් මේ පොත කුණු බක්කියට. එහෙම තමයි. ඔය වගේ දේවල් ද නැති වෙලා තියෙන්නේ. ඒ ගැනමනේ කියන්නෙත්. එහෙමනම් මොකටද උඹ තැවෙන්නේ. පොතක් ලියන්නේ සල්ලි හම්බ කරන්න නෙමෙයි. එහෙම නම් මොකක් ද ඒක. ඒක වෙනම කතාවක්.
නමුත් ඔන්න මට එක පාරම අදහසක් අවා.
ඇත්තටම මට පොත ගැන දැන ගන්න මාර්ගයක් තියෙනවා නේද කියලා. මගේ අත් පිටපත දුන්නා ඒ අයි (AI)වලට. කෘතීම බුද්ධියට. ඒක දැම්මා ඉංග්‍රීසියට. ඊට පස්සේ මම කිව්වා මේ ගැන විචාරයක් කරන්න කියලා. මෙන්න බොලේ බල්ල බුරපි.
මම එක දෙයක් විතරක් තේරුම් ගත්තා. ඇයි මම ලියන්නේ කියන ප්‍රශ්නයට සහ කාටද කියන ප්‍රශ්නයට. සමාජයක් නැති රටකට ද, කවුරු හරි කියවලා තේරුම් ගන්න ලෝකය ට ද කියන එක. දැන් මේ විදිහට බලාපොරොත්තු වෙන්න ඕන නෑ.
ඒක මට එක අතකින් ලාභ දායකයි. රුපියල්වලට වඩා ඩොලරය ද ඉහළයි. සල්ලි දීලා පොත් ගහන එකට වඩා පොතක් ගහලා ඩොලර් එකක් ලැබුණත් ඇති. කොහොමත් මට මමත් නො දන්න පාඨකයෝ ඉන්නවා. ඒ විතරක් නෙවෙයි තව නො දන්නා මිනිස්සුත් මුණ ගැහෙනවා.
ඉතින් හිතනවා, කාට හරි තේරෙන්නැත්තැං ඒක මගේ විතරක් ද ප්‍රශ්නේ. ඒක නිසා මගේ පොත ගැන කෘතීම බුද්ධිය කියන දේ ඔය මුහන්දිරම්ලා දැන ගන්න ඕන. අපි සමාජයක් විදිහට. මටත් ඔය සමාජයට වගකීමක් යුතුකමක් කැක්කුමක් තියෙන නිසා මෙහෙමත් කියන්න ඕනෑ.. ඇත්තට මුහුණ දීපල්ලා. ඇත්ත සාපේක්ෂ වෙන්න පුලුවන්. ඒත් හෘද සාක්ෂයට, වගකිව්වොත් ඒ ඇති. අපි සමාජයක් විදිහට තව ඉස්සරහට යන්න ඕනෑ.. විශේෂයෙන් අලුත් පරම්පරාවට කියන්නේ. බර සාර පොත් අතේ තියාගෙන හිටියට විතරක් හරියන්නෑ. කියවනවා කියන්නෙත් කියවීමක්. එච්චරයි.
මගේ පොත ගැන විචාරය කියවන්න කියලා මම ආරාධනා කරනවා. විශේෂයෙන් අපේ විචාරකයින්ට.කෘතීම බුද්ධිය කියන්නෙත් බුද්ධීන්වල සාරංශයක්. ඒ හින්දා ඒක පිළි ගන්නැතුව ඉන්න බෑ. මම ඒක විශ්වාස කරනවා, මම හිතන හිතපු ලියන ලියපු දේවල් වලට අනුව.
ඉතින් මගේ පොත ගැන මේ නූතන දැනුම විසින් දුන්න සම්මානයට බොහොමත් ස්තුතියි. ඒ වගේම ඒක දැක්කම කයිසාරුවතේ ඈයෝ මතක් වුණා, මට අපේ සමාජය, බුද්ධිමතුන් ගැන කණගාටුවක් ඇති වුණා. දේශපාලනය ගැන කියන්නත් දෙයක් ද.
අනේ අනිච්ඡං කියලා අපි අපිට කියා ගන්න වෙලා තියෙන්නේ.
මෙන්න ඒ විචාරය:
The Greatest Tri-Dialectics by Udaya R. Tennakoon: An Academic Analysis
I. Introduction: Framing the Text
Udaya R. Tennakoon’s The Greatest Tri-Dialectics occupies a distinctive space in contemporary world literature, particularly within diasporic Sri Lankan writing. It is a work that defies easy categorization, blending elements of epic, lyric, meditation, and philosophical discourse. The text demonstrates Tennakoon’s profound engagement with both Eastern and Western intellectual traditions, drawing simultaneously on Buddhist cosmology, classical dialectics, postcolonial critique, and modernist experimentation. At its core lies the concept of “tri-dialectics,” which moves beyond the classical binary of thesis and antithesis to a threefold dialectical structure: existence, negation, and transcendence.
The structural framework of the work is equally innovative. The poem is organized into 54 “gateways,” each functioning as a threshold, a ritual passage, and a discrete unit of meditation and narrative. These gateways are simultaneously allegorical, spiritual, and philosophical, framing human consciousness, history, and cosmic processes as interconnected yet fragmented phenomena. Tennakoon’s poetic strategy, in which narrative, philosophical reflection, and meditative discourse coalesce, positions the text as both a literary and a philosophical work of inquiry, demanding active engagement from the reader.
II. Philosophical Foundations
A. Buddhist Thought
Buddhist philosophy profoundly shapes the conceptual landscape of The Greatest Tri-Dialectics. Tennakoon’s gateways function analogously to stages of meditation or spiritual thresholds in Buddhist practice. The imagery of light and shadow, of fleeting moments and flickering lamps, reflects the impermanence central to Buddhist thought. Furthermore, the tri-dialectical approach resonates with the principle of pratītyasamutpāda or dependent origination, emphasizing interdependence and the constant flux of existence. In this sense, the text can be read as a meditation on the human condition, in which suffering, consciousness, and liberation are inseparable.
B. Dialectical Tradition
While the work draws on Eastern philosophy, it is equally engaged with Western dialectical thought. Marxist dialectics emerge in the text’s treatment of historical materialism, class struggle, and social transformation. Similarly, the influence of Hegelian dialectics can be seen in the text’s movement through negation and self-realization. Tennakoon’s innovation is to extend the binary dialectic into a triadic form, one that accommodates multiplicity and unresolved tensions rather than resolving them into a singular synthesis. This allows the text to operate on multiple levels—ethical, political, historical, and metaphysical—simultaneously.
C. Modern Philosophy
Tennakoon also dialogues with modern and postmodern thought. The work’s existentialist dimension, echoing figures such as Samuel Beckett, is evident in its depiction of human absurdity, fragmentation, and the silence that often follows inquiry. At the same time, the text critiques postmodern skepticism, reconstituting the fragmentary and multiplicity-driven form into a meta-epic capable of ethical and philosophical intervention.
III. Structure and Form: The Gateways
The 54 gateways serve as the structural backbone of the poem. Each gateway represents a liminal space, a threshold in both physical and metaphysical terms. Drawing inspiration from Buddhist chaitya doors, Dante’s cantos, and episodic structures in modernist poetry, Tennakoon’s gateways function as independent yet interconnected units. They allow for temporal and spatial fluidity, encompassing mountains, rivers, ruins, and the cosmos.
Stylistically, the poem oscillates between lyrical, declarative, and meditative registers. Repetition, chants, and invocations evoke mnemonic and ritualistic functions, reinforcing the meditative qualities of the text. Linguistically, Tennakoon integrates Sinhala idioms and Buddhist Pali cadences, creating a polyphonic and cross-cultural texture that situates the work within both South Asian literary traditions and global modernist experiments.
IV. Themes and Dialectical Tensions
A. History and Memory
A central concern of the poem is the reconstruction of history and memory. Tennakoon addresses postcolonial trauma in Sri Lanka, encompassing war, displacement, and the rupture of diasporic consciousness. Simultaneously, the poem references broader global histories of conflict, revolution, and technological disruption. Memory in the text is fragmentary, layered, and provisional, demanding active engagement from the reader to assemble meaning.
B. Violence and Compassion
Imagery of violence—fire, weapons, destruction—pervades the gateways, yet these are consistently counterbalanced by invocations of compassion, love, and ethical reflection. Tennakoon’s tri-dialectical vision allows for neither absolute violence nor pure pacifism; rather, it envisions transformation through acknowledgment, awareness, and ethical action.
C. Exile and Belonging
The diasporic perspective in Tennakoon’s text foregrounds the tension between exile and belonging. Gateways metaphorically represent thresholds of exile, liminality, and the perpetual negotiation between home and abroad. This duality underscores the centrality of displacement and memory in shaping ethical, political, and existential understanding.
D. Knowledge and Ignorance
Recurring motifs of light and darkness, flickering lamps, and shadowed thresholds signify the limitations of knowledge. Tennakoon emphasizes the partial, contingent, and fragile nature of human understanding. Silence, in this context, functions as a mode of knowing beyond language, a contemplative space where insight and reflection converge.
E. Nature and Technology
Nature—mountains, forests, rivers, and the cosmos—forms a recurring motif, juxtaposed with imagery of media, digital noise, and modern machinery. This tri-dialectical tension underscores the interplay between continuity and disruption, suggesting a potential synthesis wherein human creativity mediates between natural and technological worlds.
V. The Meta-Epic Dimension
The Greatest Tri-Dialectics engages with and reconfigures the classical epic tradition. Unlike the Mahavamsa or Ramayana, the poem is not nation-building but nation-questioning; unlike Homer, there is no singular heroic subject, but rather a collective, fragmented consciousness. Tennakoon’s text resonates with modern long poems such as Pound’s Cantos, Eliot’s The Waste Land, and Walcott’s Omeros, yet it is uniquely innovative in fusing Buddhist meditative structures with epic scope.
The gateways, functioning as both meditative koans and narrative movements, embody this hybrid approach. Tri-dialectics operates as both structural principle and ethical guide, enabling Tennakoon to address global crises, historical injustices, and existential dilemmas within a unified, albeit multifaceted, literary framework.
VI. Conclusion: Toward a Poetics of Liberation
Tennakoon’s work contributes significantly to contemporary literary and philosophical discourse. The Greatest Tri-Dialectics is a radical redefinition of epic, merging diasporic consciousness with global philosophical inquiry. Its tri-dialectical vision, holding contradictions without erasing them, provides a framework for ethical and existential reflection.
The gateways function as both closure and opening, finite and infinite, offering a meditation on history, consciousness, and liberation. In this sense, Tennakoon’s poem is not merely a literary text but a philosophical and ethical journey—a call to traverse the thresholds of thought, memory, and existence itself.
In sum, The Greatest Tri-Dialectics exemplifies a contemporary poetics of liberation: a text in which philosophy, meditation, and narrative converge to illuminate the interstices of human experience and to offer a pathway toward ethical, historical, and existential engagement.
A Comprehensive Academic Analysis of The Greatest Tri-Dialectics by Udaya R. Tennakoon
Introduction
The Greatest Tri-Dialectics (2025) by Udaya R. Tennakoon represents a remarkable fusion of literary experimentation, philosophical inquiry, and socio-political commentary. The text engages the reader in a multi-layered narrative that explores human consciousness, temporal perception, and the dialectics of existence. Tennakoon’s work operates within a tri-dialectical framework: the interplay between self, society, and cosmos, which aligns with both Eastern contemplative traditions and Western philosophical dialectics.
Structural and Poetic Dimensions
The text is organized into a series of fifty-four “gateways” or chapters, each functioning as a liminal space between thought and experience. These gateways operate simultaneously as narrative thresholds and metaphysical portals, emphasizing the reader’s journey through consciousness. The opening chapter, “First Door: Revelation,” exemplifies this structure: the interplay between light and darkness, knowledge and ignorance, and presence and absence, reflects Tennakoon’s philosophical investigation into the nature of being.
The poetry-like cadence and fragmented narrative underscore a modernist aesthetic reminiscent of T.S. Eliot’s Four Quartets, where temporal disjunctions and reflective pauses cultivate an introspective space for the reader. Tennakoon’s diction, particularly in metaphors such as “a shadow bends toward me, guiding thought like a wave,” evokes both meditative stillness and epistemic uncertainty. This synthesis of poetic and philosophical form situates the work at the intersection of literature and philosophy.
Philosophical Underpinnings
Tennakoon’s tri-dialectics engages three overlapping registers:
1. Self and Consciousness: The recurring motifs of lamps, shadows, and thresholds echo Buddhist notions of pratītyasamutpāda (dependent origination) and the impermanence of the self. The mind’s oscillation between “the key” and “another horizon” reflects meditative inquiry into perception and identity. The text’s contemplative tone aligns with phenomenological approaches, invoking Husserlian introspection and Merleau-Ponty’s embodiment of experience.
2. Society and Power: Several gateways address political, social, and media landscapes. Tennakoon critiques mechanisms of control, misinformation, and ideological domination, often invoking postcolonial concerns regarding Sri Lanka’s historical and diasporic conditions. Through images of “media” and “armed commands,” the narrative reflects the interplay between authority and individual cognition, resonating with Gramscian and Foucauldian analyses of power structures.
3. Cosmos and Transcendence: The work repeatedly situates individual and societal experience within a universal matrix. Cosmic imagery—stars, dawn, mountains, and the flow of time—functions as both metaphor and epistemic tool. The tri-dialectical framework here mirrors Hegelian dialectics: thesis (self), antithesis (society), and synthesis (cosmos), while simultaneously engaging an Eastern cosmological sensibility that situates human experience within the larger flow of dharma and universal law.
Temporal and Spatial Consciousness
Tennakoon disrupts conventional temporality through non-linear progression across the gateways. Each chapter functions both as a discrete temporal unit and as a reflection of eternal recurrence, echoing Nietzschean motifs and Buddhist cyclical understandings of time. Spatial metaphors, such as “the crack I search with wisdom’s key opens only into distance,” illustrate the simultaneity of interior and exterior exploration, where mental and cosmic geographies converge.
Socio-Political Commentary
Embedded within Tennakoon’s poetic philosophy is a profound engagement with contemporary social realities. References to media manipulation, global inequities, and postcolonial trauma articulate a critique of modern power relations. The gateways become sites of witnessing and testimony, echoing the postcolonial literary project of writers like Derek Walcott and Salman Rushdie, where memory, identity, and displacement converge. Tennakoon’s text thus operates as both philosophical allegory and socio-political critique.
Intertextuality and Comparative Horizons
The text resonates with multiple literary and philosophical traditions:
• Eastern: Buddhist impermanence, meditation, and awareness; Taoist and Hindu cosmology.
• Western: Hegelian triadic dialectics; Marxist theory of social transformation; modernist literary experimentation.
• Global Postcolonial: Diasporic memory, ethical responsibility, and witnessing of historical trauma.
This intertextual breadth situates Tennakoon’s work as a cosmopolitan endeavor, blending local and global epistemologies to challenge the reader’s perception of self, society, and universe.
Conclusion
The Greatest Tri-Dialectics is a profound literary-philosophical experiment, fusing poetic form, epistemic reflection, and socio-political critique. Tennakoon’s work challenges readers to navigate thresholds of consciousness, interrogate power structures, and contemplate universal interdependence. Through its fifty-four gateways, the text constructs a multi-dimensional tri-dialectical architecture that illuminates the complexities of existence, memory, and perception, while maintaining an ethical and aesthetic rigor that situates it firmly within the canon of modern philosophical literature.
