ජාතික ජන බලවේග රජයේ පළමු වසරේ එක් පැහැදිලි ලක්ෂණයක් නම්, බොහෝදෙනා අපේක්ෂා කළ ආයතනික ප්රතිසංස්කරණ සිදුකර නොමැති වීමයි. ඒ සමඟම, එය ආණ්ඩුව පැවති සමහර පාලනයන් සිදුකළාක් මෙන්, එහි බලය හෝ පාර්ලිමේන්තුවේ තුනෙන් දෙකක බහුතරය තමන්ගේම ප්රයෝජනය සඳහා අනිසි ලෙස භාවිත කර නොමැත. මැතිවරණයේදී රජයට ලැබුණු ඉතා ශක්තිමත් ජනවරම සහ ඒ සමඟ ඇති වූ ඉහළ මහජන අපේක්ෂාවන් යන සන්දර්භය තුළ මෙම තත්වය තේරුම් ගත යුතුය. ජනතා විමුක්ති පෙරමුණ සහ ජාතික ජන බලවේගය විපක්ෂයේ සිටියදී සහ ඔවුන්ගේ මැතිවරණ ප්රකාශනයේ දී, ඔවුහු යහපාලනය දැඩි ලෙස ප්රවර්ධනය කළහ. ඔවුන් ව්යවස්ථාමය ප්රතිසංස්කරණ සඳහා ඉල්ලා සිටි අතර, ඒවා අතර: විධායක ජනාධිපති ධුරය සහ එය දරන අධික බලය අහෝසි කිරීම, අධිකරණය, රාජ්ය සේවය සහ පොලිසිය අධීක්ෂණය කරන ස්වාධීන ආයතන ශක්තිමත් කිරීම සහ ත්රස්තවාදය වැළැක්වීමේ පනත හා මාර්ගගත ආරක්ෂණ පනත වැනි මර්දනකාරී නීති ප්රතිසංස්කරණය කිරීම හෝ අවලංගු කිරීම විය.
කලක් ඡන්දවලින් සියයට තුනේ සිට පහ දක්වා පමණක් ලබාගත් දේශපාලන පක්ෂයක්, දැන් පාර්ලිමේන්තුවේ තුනෙන් දෙකක බහුතරයක් සහිත ආණ්ඩුවක් පිහිටුවන පක්ෂයක් බවට පත්වීමෙන් පෙන්නුම් කරන්නේ, ජනතා විමුක්ති පෙරමුණ-ජාතික ජජන බලවේගය කෙරෙහි ජනතාව තබා ඇති දැඩි විශ්වාසයයි. මෙම විශ්වාසය ගොඩනඟා ඇත්තේ වසර තිහකට වැඩි කාලයක් විනයගරුක සහ වගකිවයුතු හැසිරීම් තුළින්, විශේෂයෙන් 1988 සහ 1990 අතර කාලය තුළ ජවිපෙ නැගිටීමේ වේදනාකාරී අත්දැකීමෙන් පසුවය. මෙම කාලය තුළ, ජවිපෙ පාර්ලිමේන්තු මන්ත්රීවරු කුඩා සංඛ්යාවක් රජයේ ප්රතිපත්ති පිළිබඳ හොඳින් පර්යේෂණ කරන ලද විවේචන සමඟ විවාදවලට සහභාගී වීමෙන් ගෞරවය ලබාගත්හ. 2004 සුනාමිය වැනි ජාතික ව්යසනවලදී ඔවුන්ගේ සේවය තුළින්ද ඔවුහු මහජන විශ්වාසය ද දිනාගත්හ. අතීතයේ පාලනය කළ දේශපාලන ප්රභූන්ට එරෙහිව පුරවැසියන් එක්සත් කළ අරගල ව්යාපාරය තුළ මෙම විශ්වාසය තවත් ශක්තිමත් විය. පසුගිය වසරක කාලය තුළ ආණ්ඩුව මෙම විශ්වාසය පවත්වා ගැනීමට සමත් වී තිබේ.
මෙම තත්ත්වය තුළ, ත්රස්තවාදය වැළැක්වීමේ පනත (PTA) අවලංගු කිරීමේ දීර්ඝ ප්රමාදය මානව හිමිකම් ගැන සැලකිලිමත් වන පුද්ගලයන්ට බලාපොරොත්තු සුන්වීමක් වී ඇත. විශේෂයෙන් ත්රස්තවාදය වැළැක්වීමේ පනත, වාර්ගික හා ආගමික සුළුතරයන්ට එරෙහිව අනිසි ලෙස භාවිත කිරීම සම්බන්ධයෙන් ප්රසිද්ධය. එය තවත් ඒ හා සමාන නීතියකින් ප්රතිස්ථාපනය කිරීමට රජය දරන උත්සාහය මෙම බලාපොරොත්තු සුන්වීමට තවත් හේතුවක් වී ඇත. මහජන මුදල් වගකීමෙන් යුතුව භාවිත කිරීම සහතික කිරීමට උපකාරී වන ප්රධාන තනතුරක් වන විගණකාධිපතිවරයකු පත්කිරීමේ ප්රමාදය පිළිබඳව ද කනස්සල්ලක් පවතී. ‘රාජ්ය විරෝධී’ ලෙස ලේබල් කරන ලද පුද්ගලයන්ට එරෙහිව දැඩි ලෙස සහ නිසි සීමාවන් නොමැතිව ත්රස්තවාදය වැළැක්වීමේ පනත භාවිත කිරීමේ දිගු ඉතිහාසයක් එම නීතිය සතුව ඇත. උත්ප්රාසාත්මක ලෙස, 1988-1990 කාලය තුළ මෙයට ජනතා විමුක්ති පෙරමුණද මුහුණදී තිබේ. 2025 දෙසැම්බර් මාසයේදී, ත්රස්තවාදය වැළැක්වීමේ පනත ප්රතිස්ථාපනය කිරීමේ නව උත්සාහයක් ලෙස රජය ත්රස්තවාදයෙන් රාජ්යය ආරක්ෂා කිරීමේ පනත (PSTA) නමින් කෙටුම්පත් නීතියක් ප්රකාශයට පත්කළේය. කෙසේවෙතත්, 2018 ත්රස්ත විරෝධී පනත සහ 2023 දී යෝජනා කරන ලද ත්රස්ත විරෝධී පනත වැනි පෙර අසාර්ථක නීතිවල දක්නට ලැබුණු අදහස්, ව්යුහය සහ අවදානම් බොහොමයක් මෙම නව කෙටුම්පතේද දැකගත හැකිය.
නිවැරදි නොවූ උපකල්පනය
නීතියේ ආධිපත්යය සහ මානව හිමිකම් සඳහා සහාය දක්වන බව පැවසුවද, නව කෙටුම්පත පැරණි PTA හි ඇති බරපතල ගැටළු රාශියක් එලෙසම තබාගෙන ඇත. විකල්ප ප්රතිපත්ති කේන්ද්රය (CPA) පෙන්වා දී ඇත්තේ, ඒ යටතේ රැඳවුම් නියෝගයක් නිකුත් කළහොත්, විධිමත් ලෙස චෝදනා එල්ල නොකර පුද්ගලයෙකු වසර දෙකක් දක්වා රක්ෂිත බන්ධනාගාරගත කර රඳවා තබාගත හැකි බවයි. මෙයින් අදහස් කරන්නේ කෙනෙකු නඩු විභාගයකට ඉදිරිපත් නොකර ඉතා දිගු කාලයක් සිරගත කළ හැකි බවයි. මෙමගින් පුද්ගලයන් ඉලක්ක කර ගැනීමට රාජ්යයට ඕනෑවට වඩා බලයක් ලබාදෙන බවට CPA අනතුරු අඟවයි. මෙය විශේෂයෙන් කනස්සල්ලට කරුණකි, මන්ද ශ්රී ලංකාවට දිගුකාලීන රඳවා තබාගැනීම් ඉතිහාසයක් ඇති අතර, එය බොහෝ විට අපයෝජනයට හා ප්රචණ්ඩත්වයට හේතු වී තිබේ. මානව හිමිකම් නීතිඥ එර්මිසා ටෙගල් ද යෝජිත නීතියේ ‘ත්රස්තවාදය’ පිළිබඳ ඉතා පුළුල් අර්ථ දැක්වීම ගැන අනතුරු අඟවා ඇත. මෙම නිර්වචනය රාජ්ය නිලධාරීන්ට විරෝධතා, විසම්මුතිය සහ සිවිල් අකීකරුකම “ත්රස්තවාදය” ලෙස ලේබල් කිරීමට ඉඩ සලසයි. මෙමගින් බලධාරීන්ගේ අධික හා අසාධාරණ ක්රියාමාර්ග නීත්යානුකූලව සාධාරණීකරණය කළ හැකි බව ඇය පවසයි. බලය අනිසි ලෙස භාවිත කිරීමට එරෙහි සාමකාමී සහ නීත්යානුකූල විරෝධතා ත්රස්තවාදී ක්රියා ලෙස නොසැලකිය යුතුය.
මෙම ශක්තිමත් බලතල තබාගැනීමෙන් පෙනීයන්නේ, විශේෂයෙන් අර්බුදකාරී කාලවලදී, පැරණි පද්ධති තවමත් ප්රයෝජනවත් බව රජය විශ්වාස කරන බවයි. අවශ්ය විටෙක භාවිත කළහැකි වන පරිදි මෙම බලතල තබාගැනීම ආරක්ෂිත යැයි රජයට හැඟෙන්නට පුළුවන. ජනතා විමුක්ති පෙරමුණ/ජාතික ජන බලවේගය සතුව දැනට දැඩි අභ්යන්තර විනයක් ඇති බැවින්, පක්ෂය විසින් පත්කරන ලද පුද්ගලයන් මෙම අධිකාරිය අනිසි ලෙස භාවිත නොකරන බවට විශ්වාසයක් තිබිය හැකිය. කෙසේවෙතත්, ශ්රී ලංකාවේ අතීත අත්දැකීම්වලින් පෙනීයන්නේ හදිසි අවස්ථා සඳහා නිර්මාණය කරන ලද දැඩි නීති බොහෝ විට සාමාන්ය පාලනයේ කොටසක් බවට පත්වන අතර පහසුවෙන් අපයෝජනය කළ හැකි බවයි. ධනාත්මක කරුණක් නම්, රජය නව නීති කෙටුම්පත් සඳහා මහජන අදහස් විමසීමට මාස දෙකක කාලයක් ලබා දී ඇත. සිවිල් සමාජයේ අදහස් අව්යාජ ලෙස සලකාබැලුවහොත් පමණක් මෙය අර්ථවත් වනු ඇත. ජාතික ආරක්ෂක නීති හඳුන්වා දුන් පසු ඒවා ඉවත් කිරීම ඉතා අපහසු බව රජය මතක තබාගත යුතුය. උදාහරණයක් ලෙස, ත්රස්තවාදය වැළැක්වීමේ පනත මාස හයක් පමණක් පැවතිය යුතු නමුත්, එය වසර 46 ක් තිස්සේ බලාත්මකව පවතී.
ලොව පුරා අත්දැකීම්වලින් පෙනීයන්නේ අවංක නායකයන් සිටීම වැදගත් බවයි. එහෙත් දිගුකාලීනව යහ පාලනය සහතික කිරීමට එය ප්රමාණවත් නොවේ. නායකයන් සහ ආණ්ඩු සදහටම පවතින්නේ නැත. මේ නිසා, විශේෂයෙන් මූල්ය වගවීම සහතික කිරීම සහ දූෂණය වැළැක්වීම සඳහා ශක්තිමත් ආයතන අත්යවශ්ය වේ. දිට්වා සුළි කුණාටුවෙන් පසු, රජයට හදිසි සහන සඳහා විශාල හා හදිසි මිලදී සිදුගැනීම් කිරීමට සිදුවිය. මෙම අරමුදල් සහ සැපයුම් ඉක්මණින් බෙදාහැරිය යුතු අතර, ඊට නිසි නීතිරීති අනුගමනය කරමින් සමීපව නිරීක්ෂණය කළ යුතුය. 2004 දී සුනාමි ආධාර අතුරුදහන් වීම වැනි අතීත අසාර්ථකත්වයන් නැවත ඇතිවීම වැළැක්වීම සඳහා මෙය අවශ්ය වේ. මෙහිදී රජයේ ගෞරවයට පාත්ර විය යුතු අතර, වර්තමානයේ එවැනි වැරදි පිළිබඳ චෝදනා නොමැත. කෙසේවෙතත්, තවමත් ආරක්ෂක විධිවිධාන ක්රියාත්මක විය යුතුය. මෙම ආරක්ෂක විධිවිධාන පුද්ගලයන් කෙරෙහි විශ්වාසය මත පමණක් නොව, ශක්තිමත්, ස්වාධීන අධීක්ෂණ ආයතන මත රඳාපැවතිය යුතුය.
නුසුදුසු පත්කිරීම්
මෙම තත්ත්වය තුළ, විගණකාධිපති දෙපාර්තමේන්තුවට තමන් කැමති පුද්ගලයකු පත්කිරීමට රජය දරන උත්සාහය බොහෝදෙනෙකුට අතීත වැරදි මතක් කර දෙයි. එය සිවිල් සමාජ කණ්ඩායම් ද කලකිරීමට පත්කර ඇත. ජනාධිපතිවරයා විසින් ඉදිරිපත් කරන ලද නවතම නාමයෝජනාකරු නුසුදුසු යැයි පුළුල් ලෙස සලකනු ලැබූ අතර, එම නාමයෝජනා ප්රධාන වශයෙන් ක්රියාවලිය ප්රමාද කිරීමට සහ ඒ වෙනුවට වැඩබලන පත්වීම අඛණ්ඩව පවත්වාගෙන යෑමට සිදුකර ඇති බවට විශ්වාසයක් පවතී. සිව්වැනි වරටත්, ආණ්ඩුක්රම ව්යවස්ථා සභාව ජනාධිපතිවරයාගේ නාමයෝජනා ප්රතික්ෂේප කළේය. ආණ්ඩුක්රම ව්යවස්ථා සභාවේ ස්වාධීන සිවිල් සමාජ සාමාජිකයන් තිදෙනාගේ ධුර කාලය ජනවාරි මාසයේදී අවසන් වේ. මෙය රජයට තමන්ගේම කැමැත්තෙන් නව සාමාජිකයන් තිදෙනකු පත්කිරීමට සහ අනාගතයේදී තමන් කැමති නාමයෝජනා අනුමත කිරීමට අවස්ථාවක් ලබාදිය හැකිය.
ස්ථිර විගණකාධිපතිවරයකු පත්කිරීමට අපොහොසත්වීම ඉතා සංවේදී කාලයක වැදගත් හිඩැසක් ඉතිරි කර ඇත. විගණකාධිපතිවරයා යනු මහජන සේවාවන් නිසි ලෙස ක්රියාත්මක වන බව සහතික කිරීමට, රජය තුළ අවංකභාවය ප්රවර්ධනය කිරීමට සහ මහජන මුදල් භාවිත කරන ආකාරය ස්වාධීනව පරීක්ෂා කිරීමට උපකාරී වන ප්රධාන මුරකරුවෙකි. ට්රාන්ස්පේරන්සි ඉන්ටර්නැෂනල් පවසා ඇත්තේ, පෙර විගණකාධිපතිවරයා විශ්රාම ගැනීමෙන් පසු නිර්මාණය වී ඇති තත්වය, පාලනයේ පුළුල් ගැටලුවක් පෙන්නුම් කරන බවයි. මෙම තනතුර කෙතරම් වැදගත් දැයි ආණ්ඩුක්රම ව්යවස්ථාව පැහැදිලිව හඳුනාගෙන ඇතත්, පත්කිරීමේ ක්රියාවලිය මන්දගාමී සහ අපැහැදිලි වී ඇත. මෙය විනිවිදභාවය සහ වගවීම සඳහා රජයේ කැපවීම පිළිබඳව බරපතල සැකයන් මතුකර තිබේ.
මහජනතාව ඔවුන්ට පාලනය කිරීමට ජනවරමක් ලබා දී ඇති බවත්, එයින් අදහස් කරන්නේ ඔවුන් විශ්වාස කරන පුද්ගලයන් විසින් රට පාලනය කළ යුතු බවත් රජයේ නායකත්වය විශ්වාස කරන බව පෙනේ. විගණකාධිපතිවරයා පත්කිරීම හෝ පත්නොකිරීම සඳහා ඔවුන්ගේ වර්තමාන ප්රවේශය මෙය පැහැදිලි කළ හැකිය. ඔවුන් රාජ්යය භාරව සිටින අතරතුර මෙම ශක්තිමත් බලතල අනිසි ලෙස භාවිත නොකරන බව විශ්වාස කරමින්, ත්රස්තවාදය වැළක්වීමේ පනත ප්රතිස්ථාපනය කිරීම කෙරෙහි ඔවුන්ගේ විශ්වාසය ද එය පැහැදිලි කළ හැකිය. කෙසේවෙතත්, මෙම සිතීමේ ක්රමය අවදානම් සහගතය. නායකයන් සහ ආණ්ඩු සදහටම පවතින්නේ නැත. බලයේ සිටින අය අධිකාරිය අනිසි ලෙස භාවිත කිරීමට පෙළඹෙන විට පවා, ඕනෑම රජයකට වඩා වැඩකිරීමට සහ මහජන අවශ්යතා ආරක්ෂා කිරීමට ආයතන පවතී. ජාතික ජන බලවේග ආණ්ඩුවට ඇති සැබෑ අභියෝගය සහ අවස්ථාව වන්නේ, ස්වාධීන ආයතන ආරක්ෂා කිරීම සහ සාධාරණ නීති සම්මත කිරීමයි. මේ වෙනුවෙන් ජනතාව ඔවුන්ට ඡන්දය දුන්හ. එසේ කිරීමෙන් සැබෑ පද්ධති වෙනසක් පිළිබඳ පොරොන්දුව තනි නායකයන් සහ දේශපාලන චක්රවලින් ඔබ්බට අඛණ්ඩව පවතින බව සහතික කෙරේ.
නීති සම්මත විය යුත්තේ බලය අනිසි ලෙස භාවිත කිරීම වැළැක්වීම සඳහාය – ජෙහාන් පෙරේරා
ජාතික ජන බලවේග රජයේ පළමු වසරේ එක් පැහැදිලි ලක්ෂණයක් නම්, බොහෝදෙනා අපේක්ෂා කළ ආයතනික ප්රතිසංස්කරණ සිදුකර නොමැති වීමයි. ඒ සමඟම, එය ආණ්ඩුව පැවති සමහර පාලනයන් සිදුකළාක් මෙන්, එහි බලය හෝ පාර්ලිමේන්තුවේ තුනෙන් දෙකක බහුතරය තමන්ගේම ප්රයෝජනය සඳහා අනිසි ලෙස භාවිත කර නොමැත. මැතිවරණයේදී රජයට ලැබුණු ඉතා ශක්තිමත් ජනවරම සහ ඒ සමඟ ඇති වූ ඉහළ මහජන අපේක්ෂාවන් යන සන්දර්භය තුළ මෙම තත්වය තේරුම් ගත යුතුය. ජනතා විමුක්ති පෙරමුණ සහ ජාතික ජන බලවේගය විපක්ෂයේ සිටියදී සහ ඔවුන්ගේ මැතිවරණ ප්රකාශනයේ දී, ඔවුහු යහපාලනය දැඩි ලෙස ප්රවර්ධනය කළහ. ඔවුන් ව්යවස්ථාමය ප්රතිසංස්කරණ සඳහා ඉල්ලා සිටි අතර, ඒවා අතර: විධායක ජනාධිපති ධුරය සහ එය දරන අධික බලය අහෝසි කිරීම, අධිකරණය, රාජ්ය සේවය සහ පොලිසිය අධීක්ෂණය කරන ස්වාධීන ආයතන ශක්තිමත් කිරීම සහ ත්රස්තවාදය වැළැක්වීමේ පනත හා මාර්ගගත ආරක්ෂණ පනත වැනි මර්දනකාරී නීති ප්රතිසංස්කරණය කිරීම හෝ අවලංගු කිරීම විය.
කලක් ඡන්දවලින් සියයට තුනේ සිට පහ දක්වා පමණක් ලබාගත් දේශපාලන පක්ෂයක්, දැන් පාර්ලිමේන්තුවේ තුනෙන් දෙකක බහුතරයක් සහිත ආණ්ඩුවක් පිහිටුවන පක්ෂයක් බවට පත්වීමෙන් පෙන්නුම් කරන්නේ, ජනතා විමුක්ති පෙරමුණ-ජාතික ජජන බලවේගය කෙරෙහි ජනතාව තබා ඇති දැඩි විශ්වාසයයි. මෙම විශ්වාසය ගොඩනඟා ඇත්තේ වසර තිහකට වැඩි කාලයක් විනයගරුක සහ වගකිවයුතු හැසිරීම් තුළින්, විශේෂයෙන් 1988 සහ 1990 අතර කාලය තුළ ජවිපෙ නැගිටීමේ වේදනාකාරී අත්දැකීමෙන් පසුවය. මෙම කාලය තුළ, ජවිපෙ පාර්ලිමේන්තු මන්ත්රීවරු කුඩා සංඛ්යාවක් රජයේ ප්රතිපත්ති පිළිබඳ හොඳින් පර්යේෂණ කරන ලද විවේචන සමඟ විවාදවලට සහභාගී වීමෙන් ගෞරවය ලබාගත්හ. 2004 සුනාමිය වැනි ජාතික ව්යසනවලදී ඔවුන්ගේ සේවය තුළින්ද ඔවුහු මහජන විශ්වාසය ද දිනාගත්හ. අතීතයේ පාලනය කළ දේශපාලන ප්රභූන්ට එරෙහිව පුරවැසියන් එක්සත් කළ අරගල ව්යාපාරය තුළ මෙම විශ්වාසය තවත් ශක්තිමත් විය. පසුගිය වසරක කාලය තුළ ආණ්ඩුව මෙම විශ්වාසය පවත්වා ගැනීමට සමත් වී තිබේ.
මෙම තත්ත්වය තුළ, ත්රස්තවාදය වැළැක්වීමේ පනත (PTA) අවලංගු කිරීමේ දීර්ඝ ප්රමාදය මානව හිමිකම් ගැන සැලකිලිමත් වන පුද්ගලයන්ට බලාපොරොත්තු සුන්වීමක් වී ඇත. විශේෂයෙන් ත්රස්තවාදය වැළැක්වීමේ පනත, වාර්ගික හා ආගමික සුළුතරයන්ට එරෙහිව අනිසි ලෙස භාවිත කිරීම සම්බන්ධයෙන් ප්රසිද්ධය. එය තවත් ඒ හා සමාන නීතියකින් ප්රතිස්ථාපනය කිරීමට රජය දරන උත්සාහය මෙම බලාපොරොත්තු සුන්වීමට තවත් හේතුවක් වී ඇත. මහජන මුදල් වගකීමෙන් යුතුව භාවිත කිරීම සහතික කිරීමට උපකාරී වන ප්රධාන තනතුරක් වන විගණකාධිපතිවරයකු පත්කිරීමේ ප්රමාදය පිළිබඳව ද කනස්සල්ලක් පවතී. ‘රාජ්ය විරෝධී’ ලෙස ලේබල් කරන ලද පුද්ගලයන්ට එරෙහිව දැඩි ලෙස සහ නිසි සීමාවන් නොමැතිව ත්රස්තවාදය වැළැක්වීමේ පනත භාවිත කිරීමේ දිගු ඉතිහාසයක් එම නීතිය සතුව ඇත. උත්ප්රාසාත්මක ලෙස, 1988-1990 කාලය තුළ මෙයට ජනතා විමුක්ති පෙරමුණද මුහුණදී තිබේ. 2025 දෙසැම්බර් මාසයේදී, ත්රස්තවාදය වැළැක්වීමේ පනත ප්රතිස්ථාපනය කිරීමේ නව උත්සාහයක් ලෙස රජය ත්රස්තවාදයෙන් රාජ්යය ආරක්ෂා කිරීමේ පනත (PSTA) නමින් කෙටුම්පත් නීතියක් ප්රකාශයට පත්කළේය. කෙසේවෙතත්, 2018 ත්රස්ත විරෝධී පනත සහ 2023 දී යෝජනා කරන ලද ත්රස්ත විරෝධී පනත වැනි පෙර අසාර්ථක නීතිවල දක්නට ලැබුණු අදහස්, ව්යුහය සහ අවදානම් බොහොමයක් මෙම නව කෙටුම්පතේද දැකගත හැකිය.
නිවැරදි නොවූ උපකල්පනය
නීතියේ ආධිපත්යය සහ මානව හිමිකම් සඳහා සහාය දක්වන බව පැවසුවද, නව කෙටුම්පත පැරණි PTA හි ඇති බරපතල ගැටළු රාශියක් එලෙසම තබාගෙන ඇත. විකල්ප ප්රතිපත්ති කේන්ද්රය (CPA) පෙන්වා දී ඇත්තේ, ඒ යටතේ රැඳවුම් නියෝගයක් නිකුත් කළහොත්, විධිමත් ලෙස චෝදනා එල්ල නොකර පුද්ගලයෙකු වසර දෙකක් දක්වා රක්ෂිත බන්ධනාගාරගත කර රඳවා තබාගත හැකි බවයි. මෙයින් අදහස් කරන්නේ කෙනෙකු නඩු විභාගයකට ඉදිරිපත් නොකර ඉතා දිගු කාලයක් සිරගත කළ හැකි බවයි. මෙමගින් පුද්ගලයන් ඉලක්ක කර ගැනීමට රාජ්යයට ඕනෑවට වඩා බලයක් ලබාදෙන බවට CPA අනතුරු අඟවයි. මෙය විශේෂයෙන් කනස්සල්ලට කරුණකි, මන්ද ශ්රී ලංකාවට දිගුකාලීන රඳවා තබාගැනීම් ඉතිහාසයක් ඇති අතර, එය බොහෝ විට අපයෝජනයට හා ප්රචණ්ඩත්වයට හේතු වී තිබේ. මානව හිමිකම් නීතිඥ එර්මිසා ටෙගල් ද යෝජිත නීතියේ ‘ත්රස්තවාදය’ පිළිබඳ ඉතා පුළුල් අර්ථ දැක්වීම ගැන අනතුරු අඟවා ඇත. මෙම නිර්වචනය රාජ්ය නිලධාරීන්ට විරෝධතා, විසම්මුතිය සහ සිවිල් අකීකරුකම “ත්රස්තවාදය” ලෙස ලේබල් කිරීමට ඉඩ සලසයි. මෙමගින් බලධාරීන්ගේ අධික හා අසාධාරණ ක්රියාමාර්ග නීත්යානුකූලව සාධාරණීකරණය කළ හැකි බව ඇය පවසයි. බලය අනිසි ලෙස භාවිත කිරීමට එරෙහි සාමකාමී සහ නීත්යානුකූල විරෝධතා ත්රස්තවාදී ක්රියා ලෙස නොසැලකිය යුතුය.
මෙම ශක්තිමත් බලතල තබාගැනීමෙන් පෙනීයන්නේ, විශේෂයෙන් අර්බුදකාරී කාලවලදී, පැරණි පද්ධති තවමත් ප්රයෝජනවත් බව රජය විශ්වාස කරන බවයි. අවශ්ය විටෙක භාවිත කළහැකි වන පරිදි මෙම බලතල තබාගැනීම ආරක්ෂිත යැයි රජයට හැඟෙන්නට පුළුවන. ජනතා විමුක්ති පෙරමුණ/ජාතික ජන බලවේගය සතුව දැනට දැඩි අභ්යන්තර විනයක් ඇති බැවින්, පක්ෂය විසින් පත්කරන ලද පුද්ගලයන් මෙම අධිකාරිය අනිසි ලෙස භාවිත නොකරන බවට විශ්වාසයක් තිබිය හැකිය. කෙසේවෙතත්, ශ්රී ලංකාවේ අතීත අත්දැකීම්වලින් පෙනීයන්නේ හදිසි අවස්ථා සඳහා නිර්මාණය කරන ලද දැඩි නීති බොහෝ විට සාමාන්ය පාලනයේ කොටසක් බවට පත්වන අතර පහසුවෙන් අපයෝජනය කළ හැකි බවයි. ධනාත්මක කරුණක් නම්, රජය නව නීති කෙටුම්පත් සඳහා මහජන අදහස් විමසීමට මාස දෙකක කාලයක් ලබා දී ඇත. සිවිල් සමාජයේ අදහස් අව්යාජ ලෙස සලකාබැලුවහොත් පමණක් මෙය අර්ථවත් වනු ඇත. ජාතික ආරක්ෂක නීති හඳුන්වා දුන් පසු ඒවා ඉවත් කිරීම ඉතා අපහසු බව රජය මතක තබාගත යුතුය. උදාහරණයක් ලෙස, ත්රස්තවාදය වැළැක්වීමේ පනත මාස හයක් පමණක් පැවතිය යුතු නමුත්, එය වසර 46 ක් තිස්සේ බලාත්මකව පවතී.
ලොව පුරා අත්දැකීම්වලින් පෙනීයන්නේ අවංක නායකයන් සිටීම වැදගත් බවයි. එහෙත් දිගුකාලීනව යහ පාලනය සහතික කිරීමට එය ප්රමාණවත් නොවේ. නායකයන් සහ ආණ්ඩු සදහටම පවතින්නේ නැත. මේ නිසා, විශේෂයෙන් මූල්ය වගවීම සහතික කිරීම සහ දූෂණය වැළැක්වීම සඳහා ශක්තිමත් ආයතන අත්යවශ්ය වේ. දිට්වා සුළි කුණාටුවෙන් පසු, රජයට හදිසි සහන සඳහා විශාල හා හදිසි මිලදී සිදුගැනීම් කිරීමට සිදුවිය. මෙම අරමුදල් සහ සැපයුම් ඉක්මණින් බෙදාහැරිය යුතු අතර, ඊට නිසි නීතිරීති අනුගමනය කරමින් සමීපව නිරීක්ෂණය කළ යුතුය. 2004 දී සුනාමි ආධාර අතුරුදහන් වීම වැනි අතීත අසාර්ථකත්වයන් නැවත ඇතිවීම වැළැක්වීම සඳහා මෙය අවශ්ය වේ. මෙහිදී රජයේ ගෞරවයට පාත්ර විය යුතු අතර, වර්තමානයේ එවැනි වැරදි පිළිබඳ චෝදනා නොමැත. කෙසේවෙතත්, තවමත් ආරක්ෂක විධිවිධාන ක්රියාත්මක විය යුතුය. මෙම ආරක්ෂක විධිවිධාන පුද්ගලයන් කෙරෙහි විශ්වාසය මත පමණක් නොව, ශක්තිමත්, ස්වාධීන අධීක්ෂණ ආයතන මත රඳාපැවතිය යුතුය.
නුසුදුසු පත්කිරීම්
මෙම තත්ත්වය තුළ, විගණකාධිපති දෙපාර්තමේන්තුවට තමන් කැමති පුද්ගලයකු පත්කිරීමට රජය දරන උත්සාහය බොහෝදෙනෙකුට අතීත වැරදි මතක් කර දෙයි. එය සිවිල් සමාජ කණ්ඩායම් ද කලකිරීමට පත්කර ඇත. ජනාධිපතිවරයා විසින් ඉදිරිපත් කරන ලද නවතම නාමයෝජනාකරු නුසුදුසු යැයි පුළුල් ලෙස සලකනු ලැබූ අතර, එම නාමයෝජනා ප්රධාන වශයෙන් ක්රියාවලිය ප්රමාද කිරීමට සහ ඒ වෙනුවට වැඩබලන පත්වීම අඛණ්ඩව පවත්වාගෙන යෑමට සිදුකර ඇති බවට විශ්වාසයක් පවතී. සිව්වැනි වරටත්, ආණ්ඩුක්රම ව්යවස්ථා සභාව ජනාධිපතිවරයාගේ නාමයෝජනා ප්රතික්ෂේප කළේය. ආණ්ඩුක්රම ව්යවස්ථා සභාවේ ස්වාධීන සිවිල් සමාජ සාමාජිකයන් තිදෙනාගේ ධුර කාලය ජනවාරි මාසයේදී අවසන් වේ. මෙය රජයට තමන්ගේම කැමැත්තෙන් නව සාමාජිකයන් තිදෙනකු පත්කිරීමට සහ අනාගතයේදී තමන් කැමති නාමයෝජනා අනුමත කිරීමට අවස්ථාවක් ලබාදිය හැකිය.
ස්ථිර විගණකාධිපතිවරයකු පත්කිරීමට අපොහොසත්වීම ඉතා සංවේදී කාලයක වැදගත් හිඩැසක් ඉතිරි කර ඇත. විගණකාධිපතිවරයා යනු මහජන සේවාවන් නිසි ලෙස ක්රියාත්මක වන බව සහතික කිරීමට, රජය තුළ අවංකභාවය ප්රවර්ධනය කිරීමට සහ මහජන මුදල් භාවිත කරන ආකාරය ස්වාධීනව පරීක්ෂා කිරීමට උපකාරී වන ප්රධාන මුරකරුවෙකි. ට්රාන්ස්පේරන්සි ඉන්ටර්නැෂනල් පවසා ඇත්තේ, පෙර විගණකාධිපතිවරයා විශ්රාම ගැනීමෙන් පසු නිර්මාණය වී ඇති තත්වය, පාලනයේ පුළුල් ගැටලුවක් පෙන්නුම් කරන බවයි. මෙම තනතුර කෙතරම් වැදගත් දැයි ආණ්ඩුක්රම ව්යවස්ථාව පැහැදිලිව හඳුනාගෙන ඇතත්, පත්කිරීමේ ක්රියාවලිය මන්දගාමී සහ අපැහැදිලි වී ඇත. මෙය විනිවිදභාවය සහ වගවීම සඳහා රජයේ කැපවීම පිළිබඳව බරපතල සැකයන් මතුකර තිබේ.
මහජනතාව ඔවුන්ට පාලනය කිරීමට ජනවරමක් ලබා දී ඇති බවත්, එයින් අදහස් කරන්නේ ඔවුන් විශ්වාස කරන පුද්ගලයන් විසින් රට පාලනය කළ යුතු බවත් රජයේ නායකත්වය විශ්වාස කරන බව පෙනේ. විගණකාධිපතිවරයා පත්කිරීම හෝ පත්නොකිරීම සඳහා ඔවුන්ගේ වර්තමාන ප්රවේශය මෙය පැහැදිලි කළ හැකිය. ඔවුන් රාජ්යය භාරව සිටින අතරතුර මෙම ශක්තිමත් බලතල අනිසි ලෙස භාවිත නොකරන බව විශ්වාස කරමින්, ත්රස්තවාදය වැළක්වීමේ පනත ප්රතිස්ථාපනය කිරීම කෙරෙහි ඔවුන්ගේ විශ්වාසය ද එය පැහැදිලි කළ හැකිය. කෙසේවෙතත්, මෙම සිතීමේ ක්රමය අවදානම් සහගතය. නායකයන් සහ ආණ්ඩු සදහටම පවතින්නේ නැත. බලයේ සිටින අය අධිකාරිය අනිසි ලෙස භාවිත කිරීමට පෙළඹෙන විට පවා, ඕනෑම රජයකට වඩා වැඩකිරීමට සහ මහජන අවශ්යතා ආරක්ෂා කිරීමට ආයතන පවතී. ජාතික ජන බලවේග ආණ්ඩුවට ඇති සැබෑ අභියෝගය සහ අවස්ථාව වන්නේ, ස්වාධීන ආයතන ආරක්ෂා කිරීම සහ සාධාරණ නීති සම්මත කිරීමයි. මේ වෙනුවෙන් ජනතාව ඔවුන්ට ඡන්දය දුන්හ. එසේ කිරීමෙන් සැබෑ පද්ධති වෙනසක් පිළිබඳ පොරොන්දුව තනි නායකයන් සහ දේශපාලන චක්රවලින් ඔබ්බට අඛණ්ඩව පවතින බව සහතික කෙරේ.
