2030 වන විට වන විනාශය නතර කරන බවට ප්‍රතිඥා දී තිබෙන රටවල් 128 ට ශ්‍රී ලංකාවද ඇතුලත්ය. කෙසේ වෙතත්, මෑත කාලයේදී ශ්‍රී ලංකාවේ විශාල වන විනාශයක් සිදු වූ බව අපි දනිමු. 1/2020 චක්‍රලේඛය සහ ඉන් පසුව 2/2021 චක්‍රලේඛ නිකුත් කිරීම මගින් ශ්‍රී ලංකා රජය අනෙකුත් වනාන්තර හෙක්ටයාර් 500,000 කට ආසන්න ප්‍රමාණයක ආරක්ෂාව ඉවත් කර ඒවා සංවර්ධන කටයුතු සඳහා ප්‍රාදේශීය ලේකම්වරුන්ට භාර දීමට කටයුතු කළේය. ඉඩම් කොමසාරිස්වරයා විසින් නිකුත් කරන ලද නවතම චක්‍රලේඛය, වන හා වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුවල අදහස් ලබා නොගෙන එම වනාන්තර තුළ පතල් කැණීමට අවසර ලබා දෙයි. දේශපාලන ආධාරකරුවන්ට කැලෑ ඉඩම් ලබා දීමට පොරොන්දු වීම තුළ ශ්‍රී ලංකා ආණ්ඩුවේ කුහකකම පෙන්නුම් කර ඇත.

Glasgow හි අත්සන් කරන ලද ප්‍රකාශයේ සඳහන් වන්නේ තිරසාර සංවර්ධනයක් ලබා දෙමින්, ග්‍රාමීය පරිවර්තනයක් ප්‍රවර්ධනය කරන අතරම 2030 වන විට වනාන්තර විනාශය සහ ඉඩම් හායනය නැවැත්වීමට සහ ආපසු හැරවීමට සාමූහිකව කටයුතු කිරීමට කැපවන බවයි. වනාන්තර සහ අනෙකුත් භෞමික පරිසර පද්ධති සංරක්ෂණය කිරීමට සහ ඒවායේ ප්‍රතිසංස්කරණ කඩිනම් කිරීමට රටවල් තවදුරටත් පොරොන්දු වේ. ප්‍රජාවන් සවිබල ගැන්වීම, ලාභදායී, තිරසාර කෘෂිකර්මාන්තය දියුණු කිරීම සහ වනාන්තරවල බහුවිධ වටිනාකම් හඳුනා ගැනීම, ආදිවාසී ජනතාවගේ මෙන්ම ප්‍රාදේශීය ප්‍රජාවන්ගේ අයිතිවාසිකම් හඳුනා ගැනීම ඇතුළුව අවදානම අඩු කිරීම, ඔරොත්තු දීමේ හැකියාව ගොඩනැගීම සහ ග්‍රාමීය ජීවනෝපාය ප්‍රවර්ධනය කෙරෙහි අදාළ දේශීය නීතිය සහ අන්තර්ජාතික මෙවලම්වලට අනුකූලව තවදුරටත් ප්‍රතිඥා දෙයි.

“COP 26 ප්‍රතිඥාව නොපැහැදිලි වන අතර විශාල දූෂකයින්ට හරිතාගාර වායු විමෝචනය කිරීමට ඉඩ සලසන බහු හිඩැස් එහි ඇතුළත් වේ,” පරිසර යුක්ති කේන්ද්‍රයේ ජ්‍යෙෂ්ඨ උපදේශක හේමන්ත විතානගේ පැවසීය. මූල්‍ය ප්‍රතිඥාවන් REDD මුල පිරීම්වලට බෙහෙවින් සමාන වේ. ඒවා දේශගුණික විපර්යාස නැවැත්වීමට අපොහොසත් වී ඇති අතර පසුගිය වසර දහය තුළ ලොව පුරා මහා පරිමාණ ඉඩම් අත්පත් කර ගැනීම් සිදු විය. ගෝලීය නායකයින් මෙවැනි නිවේදන නිකුත් කළ පළමු අවස්ථාව මෙය නොවන බවද ඔහු වැඩිදුරටත් පැවසීය.

යාවත්කාලීන කරන ලද ශ්‍රී ලංකාවේ ජාතික වශයෙන් තීරණය කළ දායකත්වයට (NDCs) අනුව 2030 වන විට වනාන්තර ආවරණය 32% වැඩි කිරීමට සහ 2021-2030 කාලය සඳහා හරිතාගාර විමෝචනය බලශක්තිය (විදුලි උත්පාදනය), ප්‍රවාහනය, කර්මාන්ත, අපද්‍රව්‍ය, වන විද්‍යාව සහ කෘෂිකර්මාන්තයෙන් 14.5% කින් අඩු කිරීමට අරමුණු කරයි. ශ්‍රී ලංකාව වනාන්තර ආවරණය 29.2%කට හිමිකම් කීවද, උඩු වියන් ස්ථර සහිත වනාන්තරය 17%කට ආසන්නය. වන්දම – දෙමලිය, කොටියාගල – වත්තේගම ඇතුළු වනාන්තර ප්‍රදේශ රැසක් විනාශ වී ඇති බව මොණරාගල ප්‍රදේශයේ වනාන්තර ප්‍රදේශ ආශ්‍රිතව මෑතක දී සිදු කළ විමර්ශනවලින් පෙනී යයි.

නයිට්‍රජන් අපද්‍රව්‍ය අඩකින් අඩු කිරීම, කෘෂි රසායන සහ රසායනික පොහොර තහනම් කිරීම, කාබනික පොහොර සහ ගොවිතැන ප්‍රවර්ධනය කිරීම, තනි භාවිත ප්ලාස්ටික් (single-use plastics) තහනම් කිරීම, විද්‍යුත් සංචලනය ප්‍රවර්ධනය කිරීම සහ චක්‍රීය ආර්ථිකය ප්‍රවර්ධනය කිරීම වැනි අභිලාෂයන් ඇතිව 2030 වන විට විදුලි උත්පාදනයේ දී 70% පුනර්ජනනීය බලශක්තිය ළඟා කර ගැනීමටත්, 2050 වන විට විදුලි උත්පාදනයේදී කාබන් උදාසීනත්වය ළඟා කර ගැනීමටත්, ‘තිරසාර නයිට්‍රජන් කළමනාකරණය පිළිබඳ ප්‍රකාශය-කොළඹ’ සම්මත කර ගැනීමට ශ්‍රී ලංකා NDCs තවදුරටත් පොරොන්දු වේ. ශ්‍රී ලංකාව 2060 වන විට කාබන් මධ්‍යස්ථභාවය ලබා ගැනීමට අපේක්ෂා කරයි.

මේ සියල්ල ඉතා ඉහළ පොරොන්දු සහිත ඉලක්ක වන අතර ඒවාට බොහෝ ආයෝජන සහ විශේෂඥ මැදිහත්වීම් අවශ්‍ය වේ. “කාබනික වගාවෙන් ආහාර නිෂ්පාදනය කිරීමේ රජයේ අභිලාෂයන් දුර්වල ක්‍රියාකාරකම් නිසා බිඳ වැටුණු ආකාරය දකින විට, ක්‍රියාත්මක වන NDCs ඉලක්ක පිළිබඳව අපට සැකයක් මතු වේ. මෙම පොරොන්දු හුදු දේශපාලන පොරොන්දු වන අතර රජයට වගවීම දුෂ්කර ය.” යැයි පරිසර යුක්ති කේන්ද්‍රයේ විධායක අධ්‍යක්ෂ දිලෙන පාත්‍රාගොඩ පැවසීය.

වැඩි විස්තර සඳහා කරුණාකර හේමන්ත විතානගේ ‍‍ ‍0777600503 | දිලෙන පාත්‍රාගොඩ-0773365884 | රන්ජන් කරුණානායක – 0717774947