හින්දු බැතිමතුන් විසින් අතීතයේ සිට චාරිත්‍රයක් වශයෙන් පවත්වාගෙන යන යාපනයේ සිට කතරගම දේවාලය දක්වා පා ගමනින් ගමන් ගනු ලබන ‘කතරගම පාද යාත්‍රාව’ එහි ආගමික සහ සංස්කෘතික අනන්‍යතාවයන්ගෙන් දුරස් වෙමින් යාල සහ කුමන ජාතික උද්‍යානවල පැවැත්මටද දැඩි තර්ජනයක් බවට පත් වෙමින් පවතින බව අප මුල් වරට අනාවරණය කරනු ලැබුවේ ඉකුත් 2025 වසරේ ජූලි මාසයේදීය. එහිදී අප ජන සහභාගීත්වය අධික වීම නිසා ඇතිවී ඇති ගැටළු, නාවික හමුදාවේ බලපෑම්, දන්සැල් කරුවන්ගේ නොමනා හැසිරීම් මෙන්ම මෙම කටයුතු සමීපව නිරීක්ෂණය කිරීමට වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව අපොහොසත්වීම පිළිබඳවද කරුණු අනාවරණය කළෙමු. නමුත් මේ වසරේදී ද ප්ලාස්ටික් සහ පොලිතින් අපද්‍රවය නියාමනය සඳහා වැඩසටහනක් ක්‍රියාත්මක කිරීම හැරුණු කොට අප සඳහන් කළ අනෙක් කරුණු කිසිවක් කෙරෙහි අවධානය යොමු කිරීමට බලධාරීන් අපොහොසත්වීම කණගාටුවට කරුණකි.
ප්‍රවේශපත්‍රයක් ලබාගැනීමෙන් තොරව නොමිලේ පා ගමනින් ශ්‍රී ලංකාවේ ජාතික උද්‍යානයන් හරහා ගමන් කිරීමට ලැබෙන අතිශය විරල අවස්ථාවක් ලෙස මෙම පාද යාත්‍රාව හැඳින්විය හැකිය. එසේම කුමන ජාතික උද්‍යානයෙන් ඇතුළුවී යාල ජාතික උද්‍යානයෙන් පිටතට පැමිණීමට වනජීවී අධ්‍යක්ෂ ජනරාල්වරයාගේ විශේෂ අනුමැතියක් අවශ්‍ය වේ. යාල ජාතික උද්‍යානයේ කලාප අංක දෙක තුළ සංචාරය කිරීමටද විශේෂ කොන්දේසි තිබේ. එබැවින් එවැනි කිසිඳු අවසරයක් අවශ්‍ය නොවන පාද යාත්‍රාව දඩමීමා කරගෙන තමන්ගේ පටු ඕනෑ එපාකම් සරිකරගැනීම සඳහා විවිධ පිරිස් මේ වන විට පෙළඹී තිබේ. ඊනියා පරිසරවේදීන්, වනජීවී ඡායාරූප ශිල්පීන් හා වික්‍රමාන්විත සංචාරකයින් ඊට ඇතුලත් වේ. මේ හේතුවෙන් කතරගම පාද යාත්‍රාවේ ආගමික සහ සංස්කෘතික වටිනාකම් ගිලිහී වනජීවී රක්ෂිතද විනාශ මුඛයට යාමට පටන්ගෙන තිබේ. තවද මෙහි බොර දියේ මාළු බාමින් යාල සහ කුමන වෙත ඇතුළුවීමට කටයුතු කරන ආරක්ෂක අංශ, දන්සැල් කරුවන් සහ විවිධ රාජ්‍ය ආයතනද වනසත්ව හා වෘක්ෂලතා ආරක්ෂක ආඥා පනත උල්ලංඝනය වන ආකාරයෙන් කටයුතු කිරීම ඉතා බරපතල තත්වයකි.
මෙම වසරේද පාද යාත්‍රාවට සහභාගී වීමට දිවයිනේ නන් දෙසින් පැමිණෙන පුද්ගලයින්ට ඇතුළුවීම සඳහා ජුනි මස විසිවැනි දින කුමන ජාතික උද්‍යානයේ දොරටුව විවෘත කෙරිණි. යුද්ධය අවසන් වීමෙන් පසු වාර්ෂිකව 25000-30000 අතර පිරිසක් මෙම වන්දනා ගමනට සහභාගීවූ අතර 2024 වසරේ එම ගණන 31986 දක්වා වාර්තාගත ලෙස ඉහළ ගියේය. සාම්ප්‍රදායික හින්දු බැතිමතුන් මෙම ගමනේදී අනුගමනය කළ අල්පේච්ඡ වන්දනා විධි ක්‍රම මගින් පරිසරයට සිදුවූ හානිය අල්ප විය. නමුත් පසුකාලීනව විවිධ පාර්ශව ඊට මැදිහත්වීම හේතුවෙන් එකී අල්පේච්ඡ වන්දනාව වෙනුවට පරිසරයට විශාල වශයෙන් බලපෑම් එල්ලවන විකෘතියක් බවට මෙම චාරිකාව පත්වූ ආකාරය අප පෙන්වා දුනිමු. වර්තමාන වනජීවී අධ්‍යක්ෂ ජනරාල්වරයා ද අප ඉදිරිපත්කළ කරුණු අනුමත කරමින් ‘බෝතල් කළ ජලය සහ සෞඛ්‍ය සේවා වැනි අමතර පහසුකම් අවශ්‍ය පුද්ගලයින්ගේ පැමිණීම සහ හමුදාවේ මැදිහත්වීම ගමනේ ස්වභාවය සහ වනජීවීන්ට එහි බලපෑම සැලකිය යුතු ලෙස වෙනස් කර ඇති’ බව එවක මාධ්‍යට කරුණු දක්වා තිබුණි. නමුත් මෙවරද එම විනාශකාරී ක්‍රියා පාලනය කිරීම සඳහා පරිසර අමාත්‍යංශය හෝ වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව සාධනීය මැදිහත්වීමක් සිදුකර ඇති බව අපට දැනගන්නට ලැබී නැත.
වන්දනාකරුවන් සඳහා ජලය සැපයීමට බව පවසමින් නාවික හමුදාව මෙවරද වන්දනා සමයේ ජාතික උද්‍යානයට ප්‍රවේශවී ඇත. ඒ සඳහා පැමිණෙන නාවික හමුදා ප්‍රධානීන්ගේ ආරක්ෂාවට සහ සේවා සැපයීමට බව පවසමින් විශාල භට කණ්ඩායමක් යාල ජාතික උද්‍යානයට ඇතුළුවී එහි පැවැත්මට හානිකර ආකාරයෙන් කටයුතු කරන බවට මෙවරද චෝදනා එල්ලවේ. රැයක් දවාලක් නොමැතිව උද්‍යානය තුළ රථවාහන ගමන් කරවීම, විවිධ ස්ථාන වල වැසිකිළි කැසිකිලි පද්ධති ඇතුළු පහසුකම් සකස් කිරීම සඳහා වනය විනාශකිරීම, වෙන්කරදී ඇති වන්දනා මාර්ගයෙන් පරිබාහිරව උද්‍යානයේ වෙනත් ප්‍රදේශ හරහා ගමන් කිරීම එවැනි අහිතකර කටයුතු ඒ අතර වේ.
කුමන බලපෑම් පැමිණියද පලටුපාන ප්‍රවේශය හරහා නියමිත වේලාවට පෙර යාල ජාතික උද්‍යානයට වාහන ඇතුළු කිරීමෙන් වැළකී සිටීමට වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව ඉකුත් වසරේ මෙන්ම මෙම වසරේදී ද කටයුතු කර තිබේ. නමුත් පාන්දර යාමයේ සිට එහි පැමිණ නියමිත වෙලාව එළැඹෙන තුරු රැඳී සිටින නාවික හමුදා වාහන මුලින්ම උද්‍යානයට ඇතුළුවීම නිතැතින්ම සිදුවේ. එම රථ පෙළ වනය දෙවනත් කරගෙන ඇදී යන විට වනයේ සිටින අලි-කොටි-වලස් ඈ ආකර්ශණීය වනජීවීන් පලා යාම නොවැලැක්විය හැකිය. එවිට දුරු කතර ගෙවාගෙන පැමිණ, තිස්සමහාරාම ප්‍රදේශයේ හෝටල් කාමරවල නවාතැන්ගෙන, හිමිදිරියේ උද්‍යානයට ඇතුළුවී සතුන් වැඩි ප්‍රමාණයක් නැරඹීමට සැදී පැහැදී සිටින දෙස් විදෙස් සංචාරකයින්ට සිදුවන්නේ හිස් අතින් නැවත පිටවී යාමටය.
එසේම පාද යාත්‍රාවේ පැමිණි නාවුක හමුදා ප්‍රධානියකු සහ ඔහුට ආරක්ෂාව සපයන හමුදා අනුඛණ්ඩය ඉකුත් දෙවසරේදී ද වන්දනාකරුවන්ට වෙන්වූ මාවතෙන් මෑත්ව තල්ගස්මංකඩ ප්‍රදේශයෙන් යාල ජාතික උද්‍යානයේ සංචාරකයන් ගමන් ගන්නා මාර්ග පද්ධතියට අවතීර්ණව අත්තනෝමතික අකාරයෙන් ගමන්කර ඇති බව වාර්තාවිය. එයද වන සතුන්ට මෙන්ම සංචාරක කර්මාන්තයට කොහෙත්ම හිතකර තත්වයක් නොවේ. මෙම වසරේද උද්‍යානය තුළ දැනටමත් ඉදිකර ඇති කුඩාරම් සහ වැසිකිළි පද්ධති මේ වසරේදීද එම ගැටළු ඒ ආකාරයෙන්ම උද්ගතවනු ඇති බවට දෙස් දෙයි.
ශ්‍රී දළදා මාලිගාව ඇතුළුව විවිධ රාජ්‍ය සහ පුද්ගලික අංශ සහ පුද්ගලයින් ද මෙම සමයේදී දන්සැල් පැවැත්වීමට බව පවසමින් රක්ෂිත ප්‍රදේශයට ඇතුළුවීම සිදුකරයි. ඔවුන් අතර සිටින අප ඉහත කී ඊනියා පරිසරවේදීන් සහ වනජීවී ඡායාරූප ශිල්පීන් මෙන්ම සෞඛ්‍ය කඳවුරු පැවැත්වීම සඳහා බව පවසමින් පැමිණෙන පුද්ගලයින් පවා තමන්ගේ ඩිපෙන්ඩර් රථ වල නැගී රාත්‍රී කාලයේ වනජීවීන්ට බාධා වන පරිදි අධි බලැති ආලෝක ධාරා එල්ල කරමින් ඉබාගාතේ සැරි සරණ බවට චෝදනා එල්ලවේ. එවැනි තත්වයන් වනජීවී සංරක්ෂණය අතින් කොහෙත්ම යහපත් නොවේ.
අදාළ ප්‍රවේශපත්‍ර ගාස්තු ගෙවා නිසි බලපත්‍රයක් ලබා ගෙන ජාතික උද්‍යානයකට ඇතුළුවන සංචාරකයින්ට පවා උද්‍යානයේ ගමන් කිරීමට අවසර ඇත්තේ පෙරවරු හයත් පස්වරු හයත් අතර කාලය තුළදී පමණි. නමුත් විවිධ උප්පරවැට්ටිය යොදා ගනිමින් මෙම වන්දනා සමයේ උද්‍යානය තුළට ඇතුළුවන ඉහතකී පාර්ශව අදාළ කාලසීමාව තුළ වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව මගින් ලැබෙන අවසරය වල්බූරු නිදහසක් කරගැනීම හා සංරක්ෂණ නීතී උල්ලංඝනය කරමින් කටයුතු කිරීම ජුගුප්සාජනකය. විශේෂයෙන්ම යාල කලාප අංක එකට අයත් පරණ තොටුපොළ සංචාරක බංගලාව වෙන්කරවා ගන්නා දළදා මාලිගයේ දන්සැල් නඩය ඔවුන් විසින් දන්සැල පවත්වාගෙන යන කටුපිලාර දක්වා (ඉන් ඔබ්බටද) රැයක් දවාලක් නොමැතිව ගමන් කිරීමට දන්සැල දඩමීමා කරගන්නා බවට ඉකුත් වසරේදීද චෝදනා එල්ල වූ අතර මේ වසරේදීද එම දන්සැල සඳහා වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව මගින් අවසර ලබාදී ඇත.
යුද්ධය නිමා වීමෙන් පසුවද වසර ගණනාවක් පාද යාත්‍රාවේ වන්දනාකරුවන් ගමන් කළේ කිසිවෙකුගේ දන්සැල් මත යැපෙමින් නොවේ. සැබැවින්ම මෙවැනි දන්සැල් අවශ්‍යවී ඇත්තේ මෙම පාද යාත්‍රාව දඩමීමා කරගෙන උද්‍යානය වෙත පිවිසෙන පටු අවස්ථාවාදීන්ටය. තවද වාර්ෂිකව මේ සඳහා සහභාගීවන පිරිස ඉහළ යාමටද මෙම තත්ත්වය හේතුවී ඇත. එමෙන්ම දන්සැල් පැවැත්වීම සඳහා මෙසේ උද්‍යානයට ඇතුළුවන පිටස්තර පුද්ගලයින් යාලට ඇතුළුවන්නේද වන්දනාකරුවන් කෙරෙහි උපන් දයාවෙන් ද නැතිනම් හුදෙක් තමන්ගේ විනෝදාස්වාදය සඳහා ද යන්න අමුතුවෙන් කිවයුතු නැත.
ව්‍යුත්පන්න කිහිපයකදී හැර මෙරට ජාතික උද්‍යානය වලට ඇතුළුවන සංචාරකයින් ඒවා තුළ ගමන් ගන්නා සියලුම අවස්ථා වලදී වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව මගින් ලබාදෙන සංචාරක මාර්ගෝපදේශකයෙකු ඔවුන් සමග ගමන් කිරීම සිදු කරයි. නොඑසේ නම් අදාළ දෙපාර්තමේන්තුවට වග කිවයුතු සෆාරි ජීප් රථ රියදුරන් හෝ ඔවුන් සමග වෙති (විවේචන තිබිය හැක). නමුත් දෙසතියකට ආසන්න කාලයක් තුළ පිටස්තර පුද්ගලයින් දස දහස් ගණනින් කුමන සහ යාල ජාතික උද්‍යායේ කලාප අංක එක සහ දෙක තුළ නිදහසේ ගමන් ගන්නේ එවැනි සංචාරක මාර්ගෝපදේශකයින් කිසිවෙක් නොමැතිවය. එබැවින් වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව මෙවැනි තත්ත්වයන් සමීපව අධීක්ෂණය කිරීමට කටයුතු කිරීම අත්‍යාවශ්‍යවේ. එවැනි පසුබිමක් තුළ අප ඉහත සඳහන් කළ ආකාරයෙන් ඩිපෙන්ඩර් රථවල නැගී රාත්‍රී කාලයේ පවා වනජීවීන්ට බාධා වන පරිදි අධි බලැති ආලෝක ධාරා එල්ල කරමින් ඉබාගාතේ සැරි සැරීම, ඩ්‍රෝන කැමරා යොදාගෙන රූපගත කිරීම වැනි කටයුතු එළිපිටම සිදුකිරීම මගින් පෙනී යන්නේ එවැනි සමීප අධීක්ෂණයක් සිදු නොවන බවය.
මේ ආකාරයෙන් මහා ජනකායක් දීර්ඝ කාල සීමාවක් තුළ වනජීවී රක්ෂිත තුළ හැසිරීම නිසා වනජීවීන්ගේ ස්වභාවික හැසිරීම් රටාවන්ට බලපෑම් එල්ලවීම, කැලිකසල සහ මලපහ මගින් ස්වභාවික පරිසර පද්ධතීන් සහ ජල මුලාශ්‍ර දූෂණය වීම වැනි පාරිසරික බලපෑම් රැසක් ඇතිවේ. සංචාරකයින් සංඛ්‍යාව වැඩිවන විට ඊට අනුලෝමව බලපෑමද වැඩිවේ. කතරගම පාද යාත්‍රාවද දුෂ්කර වන්දනා ගමනක සිට සැණකෙළියකට පරිවර්තනය වීමෙන් සිදුවන්නේ සංචාරකයින් සංඛ්‍යාව වැඩිවී පාරිසරික බලපෑම වැඩිවීමය. එබැවින් මීට අදාළ අනුමැතීන් ලබාදීමේදී වනජීවී අධ්‍යක්ෂ ජනරාල්වරයාගේ සිට යාල සහ කුමන ජාතික උද්‍යාන භාරකරුවන් දක්වා වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තු කළමනාකරණ ධුරාවලියේ සියලු ස්ථර මීට වඩා අවධානයෙන් කටයුතු කිරීම ඉතා වැදගත්ය. එසේම සිදුවන මානව ක්‍රියාකාරකම් සහ ඇතිවන තත්ත්වයන් සමීපව අධීක්ෂණය කිරීමට සහ අවශ්‍ය කඩිනම් ක්‍රියාමාර්ග නොබියව ක්‍රියාවට නැංවීමට අවශ්‍ය වනජීවී සංරක්ෂණ නිලධාරීන් සහ ඔවුන්ට අවශ්‍ය යටිතල පහසුකම් ප්‍රමාණවත් පරිදි ලබාදීමද ආණ්ඩුවේ වගකීමය.
එසේම තමන්ගේ කෙටිකාලීන විනෝදාස්වාදය සඳහා මෙම ඉපැරණි වන්දනා ගමන දඩමීමා කර නොගැනීම, ඊට ඈඳුණු ප්‍රෝඩාකාරී කටයුතු සඳහා රජයේ මුදල් අපතේ නොහැරීම, වනජීවීන්ගේ සුරක්ෂාව තහවුරු වන පරිදි වගකීමෙන් කටයුතු කිරීම සහ පාරිසරික අන පනත් නොසලකා හැරීමට මෙය අවස්ථාවක් කර නොගැනීම දිසාපතිවරුන්ගේ, ආගමික නායකයිගේ සිට සියලු රාජ්‍ය හා පුද්ගලික අංශයන්ගේ යුතුකම බව අප නැවත නැවතත් අවධාරණය කරමු.
සුපුන් ළහිරු ප්‍රකාශ්
