එක්ස්ප්‍රස් පර්ල් (X Press Pearl) නැවේ ගින්නෙන් මෙරට පරිසරයට සිදුව ඇති හානියට නැව් සමාගමෙන් ඇමෙරිකානු ඩොලර් බිලියන 6.2 ක වන්දියක් ලබාගැනීමට අදාළ නඩුව නැව් සමාගම අයත් සිංගප්පුරුවේ පැවරීමට තීරණය කර තිබීම සම්බන්ධයෙන් සාගර විශේෂඥයන් සැක මතුකරමින් තිබේ.
සමාගමෙන් වන්දි ලබා ගැනීමට අදාළ වාර්තාව නීතිපති දෙපාර්තුමේන්තුවට යොමු කර ඇති අතර වන්දි ලබා ගැනීමට අදාළ නඩුව නැව් සමාගම අයත් සිංගප්පුරුවේ පැවරීමට කැබිනට් අනුමැතිය ලැබී ඇත.
එක්ස්ප්‍රස් පර්ල් (X Press Pearl) නැවේ ගින්නෙන් මෙරට පරිසරයට සිදුව ඇති හානියට නැව් සමාගමෙන් ඇමෙරිකානු ඩොලර් බිලියන 6.2 ක වන්දියක් ලබා ගත යුතු බවට විද්වත් කමිටුවක් යොදා ගනිමින් සමුද්‍රීය පරිසර ආරක්ෂණ අධිකාරිය සකසා ඇති වාර්තාවෙන් අනාවරණය කර ඇත.
“නීතිපති දෙපාර්තුමේන්තුවෙන්නේ මේ නඩු පැවරීම කරන්නේ. ඒකට කැබිනට් මණ්ඩලයේ අනුමැති ඇතිව ඕස්ට්‍රේලියානු නීති සමාගමක් තමයි පත් කරලා තියෙන්නේ නඩුවේ කටයුතු කරගෙන යන්න. ඒ අයගේ උපදෙස් ඇතිව තමයි නීතිපති දෙපාර්තුමේන්තුව තීරණය කරලා තියෙන්නේ සිංගප්පුරුවේ මේ නඩුව පවරනවා කියලා.” යැයි සමුද්‍රීය පරිසර ආරක්ෂණ අධිකාරියේ සභාපති නීතිඥ අසේල.බී රැකව පවසයි.
කෙසේ වෙතත් නැව් සමාගමෙන් වන්දි ලබා ගැනීමට සිංගප්පුරුවේ නඩු පැවරීම ඉතා වියදම් අධික හා ලංකාවට අවාසි සහගත තත්වයක් බව සමුද්‍රීය නීති විශාරදයකු වන ශ්‍රී ලංකා නැව් සංස්ථාවේ හිටපු විධායක අධ්‍යක්ෂ ආචාර්ය ඩෑන් මාලික ගුණසේකර පවසා තිබේ.
“අපිට සෑහෙන වාසිදායක විදියට අපේ නීති පද්ධතිය සකස් වෙලා තියෙනවා මේ සම්බන්ධයෙන් නඩු දාන්න. එහෙම තියෙද්දි සිංගප්පුරුවේ නඩු දාන්නේ ඇයි කියන එක ඉතාමත් ලොකු ප්‍රශ්නයක්. මේකට හේතු කාරණා විදියට රජයේ පාර්ශව කියන්නේ එක්ස්ප්‍රස් පර්ල් නැවේ අයිතිකාරයා සහ අදාළ නැව් සමාගම තියෙන්නේ සිංගප්පුරුවේ හින්දා ඒ අයට නෝටිස් දෙන්න තියෙන ඉඩ ප්‍රස්ථාව වැඩි නිසා එහෙම කරනවා කියන එක. ඒ වුනාට ලංකාවේ නඩු දැම්මා කියලා ඒකට කිසි ප්‍රශ්නයක් වෙන්නේ නෑ.”
“සිංගප්පුරුව ජාත්‍යන්තර ප්‍රඥප්පති කිහිපයට අත්සන් කරලා තියෙනවා අපි අත්සන් කරලා නැති. එතකොට සිංගප්පුරුවේ නඩු දැම්මොත් නැව් අයිතිකාරයට පුලුවන් වෙනවා එයාගේ වගකීම සීමා කරගන්න. එහෙම තියෙද්දි මොකට ද අපි අවදානමක් ගන්නේ අපි සිංගප්පුරුවට ගිහිල්ලා. මොකද නඩුව පැරදුනොත් අපරාදේ අපි ඒ වෙනුවෙන් කරන වියදම.” යැයි ආචර්ය ඩෑන් මාලික පැවසීය.
වන්දි ලබා ගැනීමට සිංගප්පුරුවේ නඩු පැවරීමෙන් විශාල වියදමක් වැය වන බව ද ඔහු පෙන්වාදී ඇත.
“මම හිතන්නේ නීතිඥ සමාගමට අපි ගෙවනවා ඩොලර් මිලියන 4.5 ක්ද කොහෙද, ඊට අමතරව අපි සාක්ෂිකාරයෝ ගෙනියන්න, එයාර් ටිකට් දෙන්න, එතකොට එලවනස් ඔක්කොම එක්ක බැලුවොත් අපි ඉල්ලන වන්දියට වඩා ඩොලර් ප්‍රමාණයක් වියදම් කරනවා නඩු දාන්න. ලංකාවේ දී සත පහක්වත් වියදම් යන්නේ නැතුව මේක කරගන්න පුලුවන්කම තියෙද්දි ඇයි සිංගප්පුරුවේ නඩුව දාන්නේ කියන එක ප්‍රශ්නයක්”
වන්දිය ගෙවීමට සිදුවුවහොත්, වන්දි ගෙවීම සිදු කරනුයේ නැවේ රක්ෂණ සමාගම බව කී ආචාර්ය ඩෑන් මාලික ඒ අනුව රක්ෂණ සමාගම අයත් එංගලන්තයේ නඩු පැවරීම සිංගප්පුරුවේ නඩු පවරනවාට වඩා වාසි දායක බව ද කියා සිටියේය.
“ලංකාවේ නඩු ඇහුවොත් ඒක එංගලන්තයේ ක්‍රියාත්මක කර ගැනිමේ හැකියාව අපිට තියෙනවා. මොකද එංගලන්ත හා ලංකාව පාර්ශවකරුවන් වෙනවා ජාත්‍යන්තර නීතියෙන්. එතකොට ලංකාවෙන් ලබා දුන්න තීන්දුව එංගලන්තයේ ක්‍රියාත්මක කිරිමේ බලය අපිට හම්බ වෙනවා. එහෙම එකක් සිංගප්පුරු නීතියේ නැහැ.” යි ඔහු වැඩිදුරටත් සඳහන් කළේය.
සිංගප්පුරුවේ නඩු පවරා එය පරාජයට පත් වුවහොත් නැවත වාරයක් ලංකාවේ හෝ නඩු පැවරීමට හැකියාවක් නොමැති බව ආචාර්ය ඩෑන් මාලික ගුණසේකර අවධාරණය කළේය.
නැව අසලටම හෝ නැව තුළට යෑමට නොහැකිවීමෙන් පරිසර හානිය තක්සේරු කිරීමට යම් බාධාවන් ඇති බව නැවේ ගින්නෙන් සිදු වු පරිසර හා අනෙකුත් හානි පූර්ණයන් ගණනය කිරීම සඳහා පත්කළ විද්වත් කමිටු සාමාජිකයන් පසුගිය දා පැවති පරිසරය පිළිබඳ ආංශික අධීක්ෂණ කාරක සභාව හමුවේ පවසා තිබුණි.
නැව අසලටම ගොස් සිදුව ඇති හානිය පරීක්ෂා කිරිමෙන් දැනට තම කමිටුව තක්සේරු කර ඇති ඇ.ඩො. බිලියන 6.2 ක වන්දි මුදල තව වැඩි විය හැකි බවට විද්වත් කමිටු සාමාජිකයන්ගේ මතය වී තිබේ.
නැව ආසන්නයෙන් සාම්පල ලබා ගැනීමට නොහැකි වීම වන්දි ඉල්ලා පවරන නඩුවේදි අවාසිසහගත වීය හැකි බැවින් එ් සඳහා අවශ්‍ය පහසුකම් විද්වත් කමිටුව වෙත වහා සපයන ලෙස ආංශික අධීක්ෂණ කාරක සභාවේ සභාපති අජිත් මාන්නප්පෙරුම සමුද්‍රීය පරිසර ආරක්ෂණ අධිකාරියට සහ ජාතික ජලජ සම්පත් පර්යේෂණ හා සංවර්ධන නියෝජිතායතනයට නියෝග කර තිබේ.
මෙරට සමුද්‍රීය පරිසරයට සහ වෙරළ තීරයට බලපෑමක් එල්ල කරමින් 2021 මැයි 20 වනදා සිට ගිනි ගැනීමට ලක්ව MV X Press Pearl නෞකාවෙන් මුහුදට වැටුණු බහාලුම් තුළ නයිට්‍රික් ඇසිඩ් ටොන් 25 ක් සමග වෙනත් රසායනික ද්‍රව්‍ය සහ රූපලාවන්‍ය ආලේපන ද්‍රව්‍ය සහිත බහාලුම් 1486 ක් පැවැති බව අනාවරණය විය.
BBC ඇසුරිණි
